به طور کلی جلدها نقش مختلفی را در یک نوشت ابزار بر عهده دارند، مهمتری نقش که یک جلد بر عهده دارد محافظت فیزیکی از آن نوشت افزار است. دفترچه های یادداشت نیز یکی از پر استفاده ترین نوشت افزارها هستند. افراد معمولا روزی چند بار از دفترچه یادداشت خود استفاده می کنند و آن ها را همراه خود جا به جا می کنند، به همین دلیل داشتن جلد برای یک دفترچه یادداشت ضروری است. دفترچه های یادداشت فرقی ندارد برای تبلیغات استفاده شوند یا برای تقویم، ابعادشان کوچک باشد یا بزرگ، هر دفترچه یادداشتی با هر ابعادی باید دارای جلد باشد تا از آن در برابر صدمات فیزیکی محافظت نماید.

نقش بعدی که جلد ها در دفترچه های یادداشت ایفا می کنند، زیبایی ظاهری و درج مطالب بر روی آن ها است.  جلد دفترچه های یادداشت در زیبایی و جذب نظر مخاطب و انتقال احساس مثبت در مخاطب نقشی اساسی ایفا می کند. به همین دلیل یکی از مهمترین بخش های تهیه و تولید دفترچه های یادداشت طراحی جلد است. زیرا جلد اولین بخشی است که در نگاه مخاطب قرار می گیرد.

در دفترچه های یادداشت تبلیغاتی جلد محلی است برای تبلیغات. اما دفترچه های یادداشت تبلیغاتی را با جلد های مختلفی طراحی و تولید می کنند. که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

به طور کلی انواع جلدهایی که در صنعت چاپ و صحافی ایران استفده می شوند به 4 دسته تقسیم می شوند:

۱- جلد شُمیز یا جلد گلاسه:  معادل انگلیسی این جلد Paperbacked book نام دارد. این جلد مقوایی یا جلد نرم و تقریباً نازک است که معمولاً با یک سلفون بر روی آن به نوشت افزار متصل می‌گردد. این جلد عمدتاً برای دفترچه های یادداشت تبلیغاتی استفاده می شود. 

۲- جلد کاغذی:  جلد کاغذی جلدی است که جنس آن از کاغذ است. معادل انگلیسی آن paper cover می‌باشد. جلد گلاسه در مقایسه با جلد کاغذی برای دفترچه های یادداشت علاقمندان بیشتری داشته و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۳- جلد گالینگور:  اگر کتاب هایی مانند دیوان اشعار حافط و یا پایان ‌نامه‌های دانشجویی را دیده باشید این کتابها دارای جلد گالینگور هستند. این جلد، جلدی ضخیم و محکم با رویه پارچه‌ای یا چرمی است. این جلد برای دفترچه های یادداشت مدیریتی و دفترچه های یادداشت همراه تقویم که به جای سررسید استفاده می شود کاربرد دارند.

۴- جلد سخت: جلد سخت تقریباً مانند گالینگور است اما در بحث طراحی روی جلد و روکشی کاغذی که بر روی جلد آن می‌آید با جلد گالینگور متفاوت می‌باشد. در جلد سخت اطلاعات نوش افزار بر روی کاغذی که روی جلد چسبیده شده است یا قرار گرفته است و می‌توان آن را جدا نمود می‌آید اما در جلد گالینگور اطلاعات بر روی خود جلد آورده می‌شود. این جلد نیز مانند جلد های گالینگور برای دفترچه های یادداشت مدیریتی و دفترچه های یادداشت همراه تقویم که به جای سررسید استفاده می شود کاربرد دارند.

انتخاب جلد در دفترچه های یادداشت به بودجه شرکت، مخاطب دفترچه یادداشت، نوع و ابعاد دفترچه یادداشت و ... باز می گردد.

چرا در دفترچه های یادداشت از جلد گلاسه استفاده می کنند؟

در دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه، جلد از کاغذ گلاسه ساخته می شود. کاغذ گلاسه نوعی کاغذ است که روکشی براق رو آن کشیده شده است و کاغذ گلاسه سطحی صاف و هموار داشته و مقاومت بالایی نسبت به دیگر کاغذ ها پیدا می کند. در کاغذ های گلاسه از نشاسته برای هموار شدن و جذب یکنواخت جوهر و پلاستیک برای ضد آب بودن آن در خمیر کاغذ استفاده می کنند. گلاسه مرغوب ترین نوع کاغذ است؛ هر چه گراماژ آن بالاتر باشد، کیفیت چاپ روی آنها بهتر است. کاغذ گلاسه در سایز های ۱۰۰ در ۷۰ و ۶۰ در ۹۰ و سایزهای خاص و همین طور گراماژ های ۷۰-۸۰-۹۰-۱۰۰-۱۱۳-۱۱۸-۱۳۵-۱۴۸-۱۷۰-۲۰۰-۲۵۰-۲۸۰-۳۰۰-۳۵۰ گرم تولید می شود. برندهای معروف کاغذ های گلاسه در ایران: هانسل، شینهو، موریم، نیوکرون و نویا می باشد.  در دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه معمولا از کاغذ گلاسه با گرماژ های 250 تا 350 گرم استفاده می شود در شرکت تبلیغاتی طرح هرم از جلد گلاسه 300 گرم برای دفترچه های یادداشت استفاده می شود.

عملیات گلاسه کردن به طور جداگانه پس از تولید کاغذ بر روی آن انجام می شود، مرغوبیت کاغذ گلاسه برای جلد دفترچه یادداشت را با توجه به کیفیت مواد به کار رفته در ساخت آن و همچنین مواد مصرفی در اندود کردن سطح آن و مقدار پرداخت انجام شده که به وسیله نوردهای مخصوص در مرحله پایانی بر روی آن انجام می شود، درجه بندی می کنند.

کیفیت طراحی و چاپ جلد گلاسه دفترچه های یادداشت نیز نسبت به دیگر کاغذ ها بالا تر بوده و به علت جذب یکنواخت جوهر این جلد بیش از دیگر جلد ها مورد استقبال قرار گرفته است. بهترین نوع کاغذهای گلاسه با استفاده از دو توری و با دو نوبت اندود کردن با مواد معدنی و یا خاک چینی تهیه می شوند.

از آنجایی که دفترچه های یادداشت در صنعت تبلیغات وارد شدند، شرکت های تبلیغاتی به دنبال این موضوع بودند که بتوانند قیمت تمام شده دفترچه های یادداشت تبلیغاتی را بکاهند. دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه، قیمت تمام شده کمتری داشته و از طرفی نسبت به دیگر جلد ها از زیبایی و دوام بالایی برخوردار هستند. شرکت های تولید کاغذ برای ارزان تر شدن دفترچه یادداشت با جلد گلاسه از خمیر مکانیکی نیز به عنوان بخشی از خمیر مصرفی در ساخت کاغذ گلاسه جلد استفاده می کنند.

دفترچه های یادداشت یک نوشت افزار همراه هستند و افراد معمولا آن ها را در جیب، کیف و ... همراه خود دارند. در نتیجه دفترچه های یادداشت را طوری می سازند که وزن زیادی نداشته باشند و به راحتی قابل حمل باشند. جلد های سخت دفترچه های یادداشت را سنگین می کنند به همین دلیل جلد های گلاسه با وزن سبکشان برای دفترچه های یادداشت مناسب تر هستند.

از طرفی دیگر جلد گلاسه در دفترچه های یادداشت به گونه ای است که هر نوع طرح و هر تعداد رنگ را می توان بر روی این دفترچه های یادداشت چاپ نمود. دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه برخلاف دیگر جلد های دفترچه های یادداشت (مانند جلد چرم) دارای محدویت چاپ نیستند.

جلد دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه به دو صورت در صنعت چاپ استقاده می شود:

جلد کاغذ گلاسه یک رو (تک رو ) : در این نوع فقط یک روی کاغذ بصورت گلاسه ( صاف و سیقلی ) درامده است و روی دیگر آن بصورت کاغذ معمولی می‌باشد. این نوع جلد در دفترچه های یادداشت خیلی متداول نیست و از کیفیت نهایی جلد دفترچه های یادداشت می کاهند

جلد کاغذ گلاسه دورو  : در این نوع هر دو روی کاغذ بصورت (گلاسه coat ) یعنی صاف و سیقلی است. در دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه معمولا از این نوع کاغذ گلاسه استفاده می شود.

 همانطور که در بالا نیز توضیح دادیم جلد های گلاسه از کاغذ گلاسه درست می شوند و کاغذ های گلاسه نیز از لحاظ براق بودن به دو نوع زیر تقسیم بندی می شوند.

 گلاسه براق : که سطح آن براقی و درخشندگی خاص و خوبی دارد

گلاسه مات : سطح پوشش داده شده آن درخشندگی ندارد و به اصطلاح مات است.

انتخاب جلد براق و یا مات در دفترچه های یادداشت ابتدا به سلیقه مخاطب باز می گردد و سپس به به نوع طراحی که بر روی جلد چلپ می شود.

تاریخچه استفاده از جلد گلاسه در دفترچه های یادداشت

از قدیم الایام تا کنون جلد در صنعت چاپ به جلد های گالینگور محدود بود. اما امروزه یکی از محبوبترین و پر استفاده ترین جلد ها در انواع نوشت افزار ها خصوصا در دفترچه های یادداشت جلد گلاسه می باشد. جلد گلاسه در جنگ جهانی دوم ابداع شد و نازی ها برای سربازان کتاب هایی با جلد کاغذی چاپ می کردند. در آمریکا نیز جلد های گلاسه به علت قیمت پایین توسط انتشاراتی ها مورد توجه قرار گرفت. از آن به بعد نیز کتاب های زیادی با جلد های گلاسه به چاپ رسیدند. پس از جنگ جهانی دوم با گذشت زمان جلد گلاسه وارد دیگر نوشت افزار های اداری شد و دفترها، دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه نیز رواج پیدا کردند. با گذشت زمان و استفاده هر چه بیشتر از نوشت افزارها دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه رونق پیدا کردند. با ورود دفترچه های یادداشت به عرصه تبلیغات جلدهای گلاسه بیش از قبل مورد توجه قرار گرفتند.

کلام آخر:

دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه یکی از محبوبترین و پر کاربردترین انواع دفترچه های یادداشت می باشند. زیرا این دفترچه ها هم قیمت مناسبی دارند، هم از کیفیت چاپ خوبی برخوردار هستند و هم از لحاظ وزنی سبک بوده و کاریی و کاربرد دفترچه های یادداشت را افزایش می دهند. در شرکت تبلیغاتی طرح هرم برای دفترچه های یادداشت با جلد گلاسه، از کاغذ گلاسه 300 گرم، همراه با سلفون مات، بووی موضعی و چاپ طاکوب استفاده می شود. این دفترچه یادداشت هم از زیبایی بالایی برخوردار است و هم مقاومت بالاتری نسبت به جلدهای کاغذی دارد.