هنرهای تجسمی همه ی شاخه آن یک آثار هنری هستند. اما تمامی شاخه‌های هنرهای تجسمی با یکدیگر متفاوت هستند و دارای ویژگی‌های منحصر به فرد هستند. در این مقاله راجع به تفاوت و ویژگی‌های دو شاخه از این هنر، گرافیک و نقاشی می‌خواهیم صحبت کنیم.

در نگاه اول شاید فکر کنید که طرح‌های گرافیکی با نقاشی یکی هستند و تفاوتی با یکدیگر ندارند، اما این یک تصور اشتباه است. در این موضوع که هر دو آنها وسیله‌ای برای بیان احساسات و انتقال پیام به مخاطب با اهداف مختلف هستند شکی نیست. اما می‌خواهیم بگوییم که برای خلق آثار نیازمند به تکنیک و ابزار‌های متفاوتی هستند و از همه مهمتر دارای اهداف مختلفی هستند.

از جهات مختلف اگر بخواهیم این تفاوت‌ها را بررسی نماییم، مهمترین قسمت، تفاوت فنی این دو شاخه است. از نظر فنی طراحی گرافیکی یک رسانه است. به بیان ساده تر متخصصان نقاشی را یک هنر می‌دانند. هنری که می تواند در قسمت‌های مختلف خود دارای اهداف هنری و تفسیرهای مختلف باشد. اما گرافیک می تواند در غالب یک رسانه ارائه شود. یعنی هم می تواند اهداف تبلیغاتی داشته باشد و برای خلق آثاری چون تبلیغات برندها، تبلیغات سیاسی و تبلیغات اجتماعی و ... استفاده شود، و هم به عنوان یک هنر شناخته شود.

تفاوت بعدی که برای تمامی متخصصین حوزه های هنری و تبلیغاتی اهمیت دارد، ارتباط با مخاطب است. ابتدا بگذارید از نقاشی این بحث را شروع کنیم. در هنر نقاشی آثار خلق شده با هدف بیان احساسات هنرمند خلق می شوند و ممکن است در آثارشان ابهام پیچیدگی و مفاهیم زیادی دیده شود. به همین دلیل است که تمامی آثار نقاشی هنرمندان نیاز به تفسیر دارد. در آثار خلق شده نقاشی این مخاطب است باید بکوشد تا با اثر ارتباط برقرار کند و مفهوم و پیام آن را دریابد.

اما در آثار گرافیکی طراح از قوانین و اصولی پیروی می کند تا بتواند با استراتژی‌های مختلف نظر مخاطب را به اثر خود جذب نماید. در حقیقت وظیفه برقراری ارتباط در نقاشی بر عهده مخاطب و در گرافیک بر عهده طرح است. از طرفی دیگر آثار گرافیکی باید عاری از هر گونه ابهام و پیچیدگی باشد و مخاطب در کوتاه‌ترین زمان هدف و پیام طرح را دریافت کند.

آثار گرافیکی که موفق نیستند و در اهداف خود شکست می خورند گاهی به این علت است که این تفاوت‌ها و اهداف را فراموش می‌کنند. و برخی از این ویژگی‌های نقاشی در طراحی‌های گرافیکی استفاده می‌شود و نتیجه عکس برای اهداف به همراه دارد.

تفاوت محل ارائه آثار گرافیکی و نقاشی

مبحث بعدی که تفاوت این دو شاخه هنری را نشان می دهد تفاوت در محل ارائه آثار به مخاطب است. آثار نقاشی هنرمندان در موزه‌ها، نمایشگاه‌ها  و گالری های هنری به نمایش در آید و مخاطبان و علاقه مندان به منظور بازدید از این آثار هنری به آن محل‌ها رفته و با اثر ارتباط برقرار می کنند.

اما در آثار گرافیکی دقیقاً عکس این اتفاق رخ می دهد. همان‌طور که می دانید این آثار گرافیکی هستند که به محل زندگی و اطراف مخاطب می‌آیند و سعی می کنند تا با استراتژی‌های مختلف نظر مخاطب را به خود جلب نمایند. مثال بارزی که می‌توانیم برای این تفاوت بیان کنیم بیلبوردها و بنرهای شهری هستند که در مسیر عبور و مرور افراد نصب می شوند و می کوشند نظر مخاطبان را به خود جلب نمایند. 

تفاوت بعدی که باید مورد بررسی قرار گیرد اهداف خلق اثر است. در نقاشی هدف از خلق یک اثر بیان احساسات فردی یک هنرمند است. در واقع نقاش می کوشد با استفاده از اثر هنری فکر و نظرات خود را بیان کند و در بیان این احساسات مخاطب هیچ نقشی نداشته و نقاش در مرحله خلق اثر هیچ توجهی به مخاطب ندارد. 

اما در آثار گرافیکی مهمترین اصل را بر اساس سلیقه مخاطب قرار می‌دهند. در حقیقت آثار و طرح‌های گرافیکی شخصی نیستند و جهت برقراری یک ارتباط و انتقال پیام خلق می شوند. به همین دلیل در تمامی مراحل طراحی یک اثر گرافیکی سلیقه و نظر مخاطب در نظر گرفته می‌شود. مشاوران تبلیغاتی معتقدند که طرح گرافیکی که در طراحی و تولید آن، مخاطب نقشی نداشته باشد نمی‌تواند یک پروژه گرافیکی موفق باشد.

تفاوت بعدی که این دو شاخه هنری با هم دارند برای همه قابل درک است و همه از آن اطلاع دارند. فاحش ترین تفاوت نقاشی با طرح گرافیکی در این است که نقاشی قابل تکثیر نیست و هر اثر آن منحصر به فرد است. هدف از خلق یک نقاشی هنری این است که تکثیر نشود و نقاشی زمانی ارزشمند است که تنها یک نسخه داشته باشد.

اما در طراحی گرافیکی هدف از طراحی و تولید یک اثر تکثیر است و آثار دیگری که برای یک برند نیز طراحی می‌شوند همخوانی زیادی باید با یکدیگر داشته باشند. آثار گرافیکی که به صورت یک نسخه‌ای تهیه می شوند بر عکس نقاشی هیچ ارزشی ندارند. زیرا نمی توانند در دسترس همه افراد باشد و عدم ارتباط با مخاطب و عدم انتقال پیام با اهداف طراحی‌های گرافیکی مغایرت دارد.

البته سالانه برای آثار گرافیکی نمایشگاه‌ها و جشنواره‌هایی برگزار می شود که هدف  انتخاب برگزیدگان این نمایشگاه‌ها نیز بر اساس همین قوانین است که در بالا به آن اشاره شد. یعنی طرحی برگزیده است که اصول ارتباط با مخاطب و انتقال پیام را به خوبی نشان دهد.

تفاوت استفاده از خط در گرافیک و نقاشی

گرافیک اجزاء مختلفی دارد. یکی از مهمترین اجزاء گرافیک را تایپوگرافی دانسته‌اند. جزئی که در هنر نقاشی از آن کمتر استفاده می شود. به بیان ساده تر شما کمتر می بینید که در نقاشی‌ها از هنر تایپوگرافی استفاده شود اگر قرار باشد از خط استفاده شود، بیشتر از هنر خوشنویسی در آثار نقاشی استفاده می شود.

تفاوتی که در محتوای متنی این دو شاخه از هنر مشاهده می‌شود در اهداف آن است. متنی که در یک اثر نقاشی نوشته می‌شود بیشتر جنبه زیبایی داشته و برای طراحی آن از قلم‌های خاص و منحصر به فرد نظیر نستعلیق استفاده می‌شود. خوانایی این نوشته اهمیت نداشته و برای انتقال پیام طراحی نمی‌شود. این متن اغلب کوتاه و شامل متن‌های هنری و منحصر به فرد است. این در حالی است که تایپوگرافی در طراحی گرافیکی دقیقاً هدفی برعکس دارد. محتوای متنی در طرح گرافیکی با هدف توضیح و شفاف سازی برند نوشته می‌شوند، متنی ساده دارند و می توانند به سادگی پیام خود را به مخاطب منتقل کنند.

یکی از بارزترین تفاوت‌های گرافیک و نقاشی را می‌توان در ابزار‌های طراحی دانست. نقاشی نیاز به ابزارهای فیزیکی نظیر مداد و قلم و رنگ دارد. این در حالی است که طراحی گرافیکی با روی کار آمدن ابزارهای دیجیتال مانند تبلت و رایانه به صورت دیجیتال طراحی می‌شود و برای اینکه به صورت فیزیکی در بیاید به صنعت چاپ وابسته است. یکی از علت‌هایی که می توان آثار گرافیکی را تکثیر کرد و در تعداد بالا داشت وابستگی به صنعت چاپ است.

هنر گرافیک تجاری علم و هنری نوین به حساب نمی‌آید. زیرا از آن زمانی که تبلیغات و بازاریابی به صورت محتوای تصویری شکل گرفت از این هنر برای تبلیغات استفاده می‌شده. با پیشرفت علم و تکنولوژی و روی کار آمدن صنعت چاپ  این هنر کم‌کم تکامل پیدا کرد و به شکل امروزی خود درآمد. 

از مهمترین ویژگی‌های هنر گرافیک این است که از کلی‌گویی، فلسفه چینی و بی‌هدفی در آثار هنری پرهیز می کند و بر ساده گویی و اثرگذاری تأکید داشته است.  امروز تمامی کسب و کار‌های دنیا اعم از فروش محصول، خدماتی، فرهنگی و هنری برای فروش به کارهای گرافیکی وابسته هستند. به طور کلی هر برند و شرکت ثبت شده برای ابتدایی کارهای خود مانند طراحی لوگو به گرافیک وابسته هستند. متخصصان هنر گرافیک را هنری کاربردی تر از نقاشی می دانند و معتقدند گرافیک بیشتر در خدمت یک جامعه است و برای پیشرفت رو به جلو یک جامعه مؤثر تر است.